Vera (15) heeft het niet naar haar zin op school. Ze is vorig jaar blijven zitten en kent eigenlijk niemand uit haar nieuwe klas. Steeds vaker komt Vera te laat op school. Steeds vaker blijft ze een uurtje weg. Haar klassenleraar en de conrector hebben haar en haar ouders al vaak gewaarschuwd. Er volgen gesprekken met de zorgcoördinator op school en als ook dat geen effect heeft, wordt Vera met haar ouders uitgenodigd bij de leerplichtambtenaar. Die verwijst de zaak in overleg met de officier van justitie naar HALT. Dat helpt. Even. Vera komt een paar weken op tijd, maar daarna blijft ze weer steeds langer weg. Haar ouders hebben het te druk met zichzelf en Vera kan het allemaal niets meer schelen. Ze besluit helemaal niet meer naar school te gaan…

In de leerplichtwet staat dat kinderen van 5 tot 16 jaar naar school moeten. Voor jongeren van 16 en 17 jaar geldt dat ook, zolang zij nog geen ‘startkwalificatie’ hebben behaald. Een startkwalificatie is een havo-, vwo- of mbo niveau 2-diploma. Heb je voor je 18e verjaardag niet aan de kwalificatieplicht voldaan, dan moet je tot je 18e verjaardag naar school.

Strafbaar Als je zonder goede reden niet naar school gaat of vaak te laat komt, dan is er sprake van “ongeoorloofd verzuim”. Dan overtreed je de wet en ben je strafbaar.  Als er verzuim is geconstateerd op school, gaat het volgende stappenplan in werking:

1: Je school zal proberen het verzuim tegen te gaan.
2: Je krijgt een brief van de leerplichtambtenaar.
3: De leerplichtambtenaar gaat je zaak onderzoeken.
4: En verder: je krijgt een waarschuwing, een zorgmelding bij de Raad voor de Kinderbescherming, een verwijzing naar bureau Halt of de leerplichtambtenaar maakt een proces-verbaal op.

De leerplichtambtenaar heeft contact met het Openbaar Ministerie. Dat is de organisatie die bepaalt of je voor de rechter moet komen.

Dagvaarding
Omdat Vera al lang niet meer regelmatig naar school gaat en andere maatregelen niet hebben geholpen, besluit de officier van justitie een brief te schrijven aan Vera én haar ouders. In die brief staat dat zij op een bepaald tijdstip voor de kantonrechter moeten verschijnen. Die brief wordt dagvaarding genoemd. Vera hoeft geen advocaat te zoeken. Wie voor de kantonrechter moet verschijnen, mag zichzelf verdedigen.

Als Vera en haar ouders bij de rechtbank komen, melden ze zich bij de bode. De bode laat weten wanneer zij aan de beurt zijn en laat ze de zaal binnen. De rechter zit achter de tafel, en naast hem zit de griffier. Hij schrijft op wat er tijdens de zitting allemaal wordt gezegd. De officier van justitie zit aan een aparte tafel. Ook de leerplichtambtenaar is er en soms iemand van bureau HALT. Ook aanwezig is iemand van de Raad voor de Kinderbescherming.

De Raad voor de Kinderbescherming
De Raad voor de Kinderbescherming doet in de meeste gevallen eerst een onderzoek. Er komt dan iemand bij je thuis en spreekt met jou, je ouders en met andere mensen die iets over jou kunnen vertellen, zoals bijvoorbeeld een leraar op school. Met die informatie maakt de Raad voor de Kindersbescherming een rapport, waarbij ook een strafadvies aan de rechter wordt gegeven. Hierin geeft de Raad voor de Kinderbescherming aan wat zij een passende straf vinden voor jou. 

Tijdens de zitting: de eis  
De rechter vraagt Vera naar haar naam en adres en zegt haar dat ze geen antwoord hoeft te geven op vragen. Vervolgens zegt de rechter waar Vera van verdacht wordt. De officier van justitie wil dat zij straf krijgt omdat niets anders heeft geholpen. Hij eist een werkstraf van 20 uur, en een leerstraf speciaal voor spijbelaars. De officier vindt ook dat Vera’s ouders een boete moeten krijgen omdat zij er niet voor hebben gezorgd dat hun dochter naar school ging.

Tijdens de zitting: de rechter luistert
Daarna stelt de kantonrechter vragen aan Vera. Hoe het met haar gaat en waarom zij niet naar school gaat. Ook stelt hij vragen aan haar vader en moeder, de leerplichtambtenaar en de medewerker van HALT die Vera destijds heeft begeleid. Vera krijgt het laatste woord. Dan sluit de rechter de zitting.

De kantonrechter doet in de zaak van Vera direct uitspraak. Hij vindt dat Vera verplicht de speciale leerstraf moet volgen. Daarnaast legt hij een voorwaardelijke werkstraf op van 20 uur.

Voorwaardelijke straf
Voorwaardelijk betekent dat Vera pas de werkstraf moet doen als ze weer in de fout gaat. Zo wordt ze extra gemotiveerd om zich aan de regels te houden. De rechter veroordeelt Vera's ouders tot een boete. Zij hadden ervoor moeten zorgen dat zij naar school ging.

Voor rechtshulp kun je terecht bij de kinder- en jongerenrechtswinkel. Om in vertrouwen te kunnen praten met iemand, kun je gratis bellen naar de Kindertelefoon via het nummer 0800-0432 of chatten.