Bij ernstige opvoedingsproblemen speelt de Raad voor de Kinderbescherming vaak een rol. De Raad heeft de taak op te komen voor de rechten van kinderen die in de knel zitten. De Raad kan mensen verplichten om zich te laten helpen bij de opvoeding van hun kinderen. Soms vraagt de Raad daarbij aan de rechter een beslissing te nemen. Dat heten maatregelen van kinderbescherming. Omdat haar moeder geen hulp wil, en de problemen blijven bestaan, stuurt de medewerker van de Raad het dossier over het gezin van Dunya op naar de rechtbank. Hij vraagt de rechtbank om een ondertoezichtstelling.

De rechter kan verschillende beslissingen nemen om te proberen de problemen in de opvoeding op te lossen. Hij kan bijvoorbeeld een ondertoezichtstelling (OTS) uitspreken of het ouderlijk gezag beëindigen.

De rechter krijgt een dossier van de Raad voor de Kinderbescherming. Daarin staat wat er allemaal aan de hand is in het gezin van Dunya. De rechter leest al die informatie, en daarna nodigt hij Dunya's moeder en stiefvader uit op de rechtbank. De rechter vraagt hen hoe het gaat en wat de problemen zijn.

Je mening is belangrijk voor de rechter
Ook Dunya mag aan de rechter vertellen wat zij er allemaal van vindt. Dunya is namelijk ouder dan 12 jaar en kinderen van 12 jaar en ouder hebben het recht door de rechter te worden gehoord. Je wordt hiervoor standaard opgeroepen. Je mening is heel belangrijk voor de rechter. Maar het is de rechter die uiteindelijk beslist.

Het hoorrecht
Het hoorrecht is een recht en geen plicht. Je hoeft dus niet naar de rechter als je bent uitgenodigd om te komen. Het is wel belangrijk dat de rechter weet wat jij wilt. Als je niet naar de rechtbank wilt maar wel je verhaal wilt vertellen, kan je de rechter een brief schrijven.

•  Villa Pinedo heeft een filmpje gemaakt over een kinderrechter die meer vertelt over het gesprek met de rechter. En vertelt bijvoorbeeld welke vragen er gesteld gaan worden.

Brief schrijven aan de rechter
Dunya's broer van 10 heeft niet het recht om te worden gehoord. De rechter is dus niet verplicht hem op te roepen, maar hij kan dat wel doen. Dunya's broer kan ook zelf besluiten de rechter een brief te schrijven. De rechter kan in de brief lezen wat Dunya’s broer er allemaal van vindt, of hij kan hem alsnog uitnodigen voor een gesprek. De ouders zijn niet bij dat gesprek aanwezig. Als de rechter naar iedereen heeft geluisterd, neemt hij een beslissing.

De beslissing
In dit geval besluit hij dat de kinderen onder toezicht moeten worden gesteld. Dat betekent dat de rechter een gezinsvoogd aanwijst die gaat helpen bij de opvoeding.

De rechter zegt dat de jeugdbeschermingsinstantie ervoor moet zorgen dat iemand gaat helpen bij de opvoeding van Dunya en haar broers: de gezinsvoogd. Soms wordt de gezingsvoogd ook jeugdbeschermer genoemd. De gezinsvoogd gaat samen met de ouders een plan maken om de problemen thuis op te lossen. Hij komt af en toe langs en zorgt ervoor dat Dunya’s moeder hulp krijgt, zodat ze haar dochter niet meer slaat.

Je hebt inspraak
Als jij het niet eens bent met een afspraak die de gezinsvoogd maakt, en je bent 12 jaar of ouder, kan je dat vertellen aan iemand van de jeugdbeschermingsinstantie waar de gezinsvoogd werkt. Als je het daarna nog steeds niet met beslissingen van de gezinsvoogd eens bent, kun je aan de rechter vragen nog eens naar de afspraken te kijken.

Uithuisplaatsing
Dunya’s ouders blijven verantwoordelijk voor haar opvoeding. Ze houden het ouderlijk gezag. Ook blijft Dunya gewoon thuis wonen. Soms is het nodig dat een kind een tijdje ergens anders gaat wonen. Dat heet uithuisplaatsing.

Als minderjarige mag je meestal niet zelf een rechtszaak voeren. Dat doen je ouders voor jou. Maar stel nou dat je een conflict hebt met je ouders waar je samen niet uitkomt, bijvoorbeeld over de schoolkeuze. Wie moet jou dan vertegenwoordigen als het tot een rechtszaak komt?

Je kunt om een bijzondere curator vragen
De rechter kan in dat geval een bijzondere curator benoemen die voor jouw belangen opkomt. Je kunt daar zelf om vragen in een brief. De rechter beslist, meestal pas nadat hij of zij met jou heeft gepraat.

De rechter kan een bijzondere curator voor je benoemen
De rechter kan ook zelf op het idee komen dat het goed zou zijn om een bijzondere curator voor jou te benoemen. Dat gebeurt soms als je ouders onderling een rechtszaak voeren die ook jou aangaat. Bijvoorbeeld als ze gaan scheiden en het niet eens worden over wie voor jou zorgt en waar je gaat wonen. Of als het niet niet zeker is wie jouw vader of moeder is, dan zal de rechter in een rechtszaak over die vraag altijd een bijzondere curator benoemen.

Wat doet de bijzondere curator?
Een bijzondere curator (vaak een advocaat, pedagoog of psycholoog die zich daarin heeft gespecialiseerd) zal vaak eerst proberen de problemen op te lossen door met je ouders of voogd te praten. Lukt dat niet, dan vertegenwoordigt hij of zij jou in een rechtszaak.

Hij kan de rechter bijvoorbeeld namens jou toestemming vragen om naar een andere school te gaan. De bijzondere curator zoekt altijd de beste oplossing voor jou. Hij zal je mening vragen, maar kan ook beslissingen nemen waar je het niet mee eens bent.

Soms zijn de problemen thuis zo groot, dat het beter is als je ergens anders gaat wonen. De Raad voor de Kinderbescherming, een jeugdbeschermingsinstantie of het Openbaar Ministerie kan de kinderrechter vragen om je uit huis te plaatsen als niets anders helpt. De rechter bekijkt dan of dat echt nodig is en voor hoe lang. Als zo’n verzoek bij de rechter ligt, praat die eerst met jou om te horen hoe jij erover denkt.

Uithuisplaatsing is een heftige gebeurtenis, voor jou en voor je ouders. De rechter geeft daar alleen toestemming voor als dat echt nodig is voor jouw veiligheid. Je gaat dan naar een pleeggezin of een instelling die speciaal bedoeld is om kinderen op te vangen. De rechter geeft steeds toestemming voor maximaal een jaar. Gaat het daarna nog niet goed, dan kan de rechter de ‘machtiging uithuisplaatsing’ verlengen.

Als het thuis echt niet goed gaat, kan de rechter beslissen dat je een poosje moet worden opgenomen in een gesloten instelling voor jeugdhulp.

Opvoedingsproblemen
Als volwassenen zich geen raad meer weten met je gedrag, kunnen jeugdbeschermingsinstantie, Openbaar Ministerie of gemeente vragen om een opname. Dan wordt je bijvoorbeeld de hele tijd agressief wordt of omdat je beschermd moet worden tegen mensen die slechte bedoelingen hebben.

Voorwaardelijke machtiging
De rechter kan ook een ‘voorwaardelijke machtiging’ geven om je in een instelling te plaatsen. Dan moet jij je aan bepaalde afspraken houden. Doe je dat niet, dan kan je meteen worden opgenomen. De machtiging gesloten jeugdhulp geldt voor maximaal een jaar, de voorwaardelijke machtiging voor maximaal 6 maanden. Ze kunnen allebei worden verlengd.

Geen straf, wel hulp
Gesloten jeugdhulp is geen straf, maar er gelden wel strakke regels. Je mag bijvoorbeeld niet zomaar naar buiten en als je je erg misdraagt, kan je alleen op een kamer worden gezet. Je verblijf daar is bedoeld om jou te helpen. Je krijgt trainingen om je beter te gedragen en als je het goed doet, krijg je steeds meer vrijheden. Dan mag je na verloop van tijd weer naar buiten en misschien zelfs terug naar huis.

Gesloten instelling
De rechter kan pas beslissen dat je naar een gesloten instelling gaat als een deskundige (een gedragswetenschapper) dat ook nodig vindt. Die deskundige zal jou uitnodigen voor een gesprek. Werk je daar niet aan mee, dan wordt een beslissing genomen op basis wat ze van jou weten.

De rechter wil ook jouw mening horen
De rechter zorgt ervoor dat je een eigen advocaat krijgt die namens jou het woord voert in de rechtbank, maar je mag zelf ook dingen tegen de rechter zeggen. Die zal jou altijd om je mening vragen.

Kindermishandeling kan allerlei vormen aannemen. Je denkt daarbij al gauw aan kinderen die geslagen worden. Maar er zijn ook kinderen die telkens worden uitgescholden, vernederd of bedreigd. Dat noem je psychische mishandeling.

Verwaarlozing is ook mishandeling
Verder kan verwaarlozing een vorm van mishandeling zijn: kinderen die niet goed worden gewassen, te weinig eten krijgen of altijd vieze, kapotte kleren dragen. En ook seksueel misbruik (of dat nou met een kind gebeurt of waar een kind bij is) valt onder kindermishandeling.

Ben jij slachtoffer?
Ben jij slachtoffer van kindermishandeling, of denk je te weten dat een ander kind dat is? Roep dan hulp in: Je kunt bijvoorbeeld bellen met Veilig Thuis via telefoonnummer 0800-2000. Medewerkers van Veilig Thuis bekijken dan wat er aan de hand is en schakelen zo nodig de politie in of jeugdbeschermingsinstanties. Zij kunnen naar de rechter stappen als blijkt dat er echt moet worden ingegrepen. Je kunt ook bellen of chatten met de Kindertelefoon: 0800- 0432.

Seksueel misbruik
Is er sprake van seksueel misbruik, dan kan je terecht bij een speciale hulplijn van Slachtofferhulp (telefoon 0900-999 9001). Mailen of chatten kan natuurlijk ook.

Anoniem
Je hoeft niet bang te zijn dat je naam wordt doorgegeven, want alle 3 de instanties gaan uit van vertrouwelijkheid. Durf je toch niet te zeggen wie je bent, dan vertel je gewoon anoniem wat er aan de hand is.

Dunya’s ouders houden het ouderlijk gezag. Dat betekent dat zij samen verantwoordelijk blijven voor haar opvoeding en verzorging. Ze mogen dus zelf beslissingen blijven nemen over haar, maar moeten dat vanwege de ondertoezichtstelling wel bespreken met de gezinsvoogd.

Als het echt heel slecht gaat thuis, en je ouders niet meer voor je kunnen zorgen, kan de rechter beslissen het gezag van je ouders te beëindigen. Dat betekent dat iemand anders voortaan alle beslissingen neemt die voor jouw opvoeding belangrijk zijn. Meestal is dat iemand van de jeugdbeschermingsinstantie. Jij woont ondertussen in een pleeggezin of een instelling.

Je ouders hebben dan niets meer over jou te zeggen, maar ze worden wel zoveel mogelijk bij jou betrokken en ze mogen meestal ook op bezoek komen. Na verloop van tijd kunnen je ouders aan de rechter vragen of zij weer het gezag over jou mogen hebben. De rechter zal ook naar jouw mening vragen. Het is belangrijk dat de rechter weet wat jij wilt. Als je niet naar de rechtbank wilt, kun je de rechter een brief schrijven. Het is niet zo dat je mag kiezen, de rechter beslist.

Weet je zeker dat je iets wilt veranderen aan je situatie (als je bijvoorbeeld bij je moeder woont, maar liever naar je vader wilt) dan kan je zelf contact opnemen met de rechter. Bel of schrijf een brief en vraag de rechter een beslissing te nemen. Het maakt niet uit hoe oud je bent, als je maar goed over je vraag hebt nagedacht. En als je maar echt zelf wilt dat er iets verandert in de afspraken over hoe vaak jij je ouders ziet of bij wie je woont.

De rechter nodigt je waarschijnlijk uit voor een gesprek. Daarna bekijkt hij of het nodig is om jouw verzoek met je ouder(s) te bespreken. Er is geen garantie dat de rechter de beslissing neemt waar jij om hebt gevraagd. Maar je kunt er wel zeker van zijn dat serieus over je verzoek wordt nagedacht.

Wat kun je verwachten met dit "Kindgesprek"?

Als er veel problemen thuis zijn, weet je soms niet wat je moet doen. Probeer erover te praten met bijvoorbeeld een leraar op school, of bel de Kindertelefoon. Er zijn ook speciale kinder- en jongerenrechtswinkels waar je met vragen terecht kunt, ze kunnen je ook helpen met het schrijven van de brief.