Als de rechter vindt dat iemand schuldig is, kan hij kiezen uit verschillende soorten straffen en maatregelen. Er bestaan 3 soorten straffen:

• gevangenisstraf (heet ook wel eens hechtenis)
• geldboete
• taakstraf

In de wet staat welke straf de rechter maximaal kan opleggen. Iemand die een moord heeft gepleegd, kan levenslange gevangenisstraf krijgen. Iemand die steelt, kan maximaal 4 jaar gevangenisstraf krijgen.

Taakstraf
De rechter kan er ook voor kiezen om geen gevangenisstraf, maar een taakstraf op te leggen. Je moet dan een tijdje voor niets werken, bijvoorbeeld bij de gemeentelijke plantsoenendienst of in een bejaardentehuis.

Maatregel
Naast de straf (of in plaats daarvan) kan de rechter ook een maatregel opleggen. De bekendste maatregel is de terbeschikkingstelling (tbs). Mensen die tbs krijgen, hebben last van psychische problemen waardoor ze gevaarlijk zijn en strafbare feiten kunnen plegen. Zij worden meestal opgenomen in een tbs-kliniek om zich te laten behandelen.

Betalen van de schade
Een andere maatregel is het betalen van schadevergoeding.

Voor jongeren die worden berecht volgens het jeugdstrafrecht, gelden speciale straffen en maatregelen. Jongeren krijgen meestal een taakstraf. Voor ernstige feiten kunnen ze jeugddetentie krijgen. Er zijn ook speciale maatregelen voor jongeren, zoals de plaatsing in een justitiële jeugdinrichting. Deze maatregel wordt wel eens vergeleken met de tbs.

Voorwaardelijke straf
Zowel jongeren als volwassenen kunnen een voorwaardelijke straf of maatregel opgelegd krijgen. De straf of maatregel wordt dan niet uitgevoerd als de verdachte zich aan de voorwaarden houdt die de rechter heeft opgelegd. Voorwaarden zijn bijvoorbeeld het volgen van een bepaalde behandeling, een verbod om contact te zoeken met het slachtoffer of de verplichting om je te melden bij de (jeugd)reclassering.